Variationsverfahren: Difference between revisions

From testwiki
Jump to navigation Jump to search
No edit summary
*>SchuBot
No edit summary
Line 7: Line 7:
<math>\hat{H}\left| {{\Psi }_{k}} \right\rangle ={{E}_{k}}\left| {{\Psi }_{k}} \right\rangle </math>
<math>\hat{H}\left| {{\Psi }_{k}} \right\rangle ={{E}_{k}}\left| {{\Psi }_{k}} \right\rangle </math>


<math>\left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| {{\Psi }_{k}} \right\rangle ={{\delta }_{nk}}</math>
<math>\left\langle  {{\Psi }_{n}} | {{\Psi }_{k}} \right\rangle ={{\delta }_{nk}}</math>


bilden ein vollständiges Orthonormalsystem
bilden ein vollständiges Orthonormalsystem
Line 23: Line 23:
<math>\begin{align}
<math>\begin{align}


& \left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n}^{{}}{{}}\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n}^{{}}{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle  \\
& \left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n}^{{}}{{}}\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n}^{{}}{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle  \\


& {{E}_{n}}\ge {{E}_{0}} \\
& {{E}_{n}}\ge {{E}_{0}} \\


& \Rightarrow \sum\limits_{n}^{{}}{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle \ge {{E}_{0}}\sum\limits_{n}^{{}}{{}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle ={{E}_{0}}\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle  \\
& \Rightarrow \sum\limits_{n}^{{}}{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle \ge {{E}_{0}}\sum\limits_{n}^{{}}{{}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle ={{E}_{0}}\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle  \\


\end{align}</math>
\end{align}</math>
Line 33: Line 33:
Wodurch uns die Ungleichung geben ist:
Wodurch uns die Ungleichung geben ist:


<math>\frac{\sum\limits_{n}^{{}}{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle }\ge {{E}_{0}}</math>
<math>\frac{\sum\limits_{n}^{{}}{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle }\ge {{E}_{0}}</math>


Also:
Also:


<math>\frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle }\ge {{E}_{0}}</math>
<math>\frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle }\ge {{E}_{0}}</math>


als Extremal- Prinzip
als Extremal- Prinzip
Line 50: Line 50:
Dabei sollten Symmetrien und Asymptotik beachtet werden.
Dabei sollten Symmetrien und Asymptotik beachtet werden.


Variiere dann die Parameter, bis <math>\frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle }={{E}_{{}}}</math>
Variiere dann die Parameter, bis <math>\frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle }={{E}_{{}}}</math>


minimal wird:
minimal wird:
Line 90: Line 90:
Mit
Mit


<math>\left\langle  \phi  \right|\left| {{\Psi }_{0}} \right\rangle =0</math>
<math>\left\langle  \phi   | {{\Psi }_{0}} \right\rangle =0</math>


Für kleine <math>\left| \lambda  \right|</math>
Für kleine <math>\left| \lambda  \right|</math>
Line 111: Line 111:
Nun wähle man eine Testfunktion <math>\Psi (\bar{r},\alpha ,\beta ,...)</math>
Nun wähle man eine Testfunktion <math>\Psi (\bar{r},\alpha ,\beta ,...)</math>


mit <math>\left\langle  \Psi (\bar{r},\alpha ,\beta ,...) \right|\left| {{\Psi }_{0}} \right\rangle =0</math>
mit <math>\left\langle  \Psi (\bar{r},\alpha ,\beta ,...) | {{\Psi }_{0}} \right\rangle =0</math>


. Dies muss natürlich für beliebige Belegung der Parameter gelten !
. Dies muss natürlich für beliebige Belegung der Parameter gelten !
Line 117: Line 117:
Also: Man wähle einen neuen, beliebigen Zustand, der nur orthogonal zum bestehenden sein muss ! (und zwar für beliebige Parameterbelegungen !)
Also: Man wähle einen neuen, beliebigen Zustand, der nur orthogonal zum bestehenden sein muss ! (und zwar für beliebige Parameterbelegungen !)


Nun kann man die Parameter erneut variieren, bis <math>\frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle }={{E}_{{}}}</math>
Nun kann man die Parameter erneut variieren, bis <math>\frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle }={{E}_{{}}}</math>


minimal wird.
minimal wird.
Line 129: Line 129:
<math>\begin{align}
<math>\begin{align}


& \left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n}^{{}}{{}}\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n=0}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle  \\
& \left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n}^{{}}{{}}\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n=0}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle  \\


& \left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle =0,f\ddot{u}r\quad n=0 \\
& \left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle =0,f\ddot{u}r\quad n=0 \\


& \Rightarrow \left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle  \\
& \Rightarrow \left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle =\sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle  \\


& \Rightarrow {{E}_{n}}\ge {{E}_{1}} \\
& \Rightarrow {{E}_{n}}\ge {{E}_{1}} \\


& \Rightarrow \sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle \ge {{E}_{1}}\sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle  \\
& \Rightarrow \sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle \ge {{E}_{1}}\sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle  \\


& \Rightarrow \sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle \ge {{E}_{1}}\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle \Rightarrow {{E}_{1}}\le \frac{\sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi  \right|\left| {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} \right|\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle } \\
& \Rightarrow \sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle \ge {{E}_{1}}\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle \Rightarrow {{E}_{1}}\le \frac{\sum\limits_{n=1}^{\infty }{{}}{{E}_{n}}\left\langle  \Psi   | {{\Psi }_{n}} \right\rangle \left\langle  {{\Psi }_{n}} | \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle } \\


& \Rightarrow {{E}_{1}}\le \frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi  \right|\left| \Psi  \right\rangle } \\
& \Rightarrow {{E}_{1}}\le \frac{\left\langle  \Psi  \right|\hat{H}\left| \Psi  \right\rangle }{\left\langle  \Psi   | \Psi  \right\rangle } \\


\end{align}</math>
\end{align}</math>

Revision as of 19:17, 11 September 2010


{{#set:Urheber=Prof. Dr. E. Schöll, PhD|Inhaltstyp=Script|Kapitel=5|Abschnitt=7}} Kategorie:Quantenmechanik __SHOWFACTBOX__


Diese Näherungsmethode von W. Ritz ist nützlich, falls der Hamiltonoperator NICHT in einen ungestörten Anteil und eine KLEINE Störung zerlegbar ist, was den Abbruch der Störungsreihe rechtfertigt.

Die zeitunabhängige Schrödingergleichung:

H^|Ψk=Ek|Ψk

Ψn|Ψk=δnk

bilden ein vollständiges Orthonormalsystem

Dies sind die nötigen Vortaussetzungen zur Durchführung des Variationsprinzips:

Weiter seien die Energie- Eigenwert der Größe nach geordnet:

E0E1E2E3.....

Dann gilt für einen beliebigen Zustand |Ψ

, im Allgemeinen kein Eigenzustand:

Ψ|H^|Ψ=nΨ|H^|ΨnΨn|Ψ=nEnΨ|ΨnΨn|ΨEnE0nEnΨ|ΨnΨn|ΨE0nΨ|ΨnΨn|Ψ=E0Ψ|Ψ

Wodurch uns die Ungleichung geben ist:

nEnΨ|ΨnΨn|ΨΨ|ΨE0

Also:

Ψ|H^|ΨΨ|ΨE0

als Extremal- Prinzip

Näherung für den Grundzustand:

Mache einen geeigneten Ansatz für eine Testfunktion |Ψ

mit verschiedenen Parametern, also Ψ(r¯,α,β,...)

.

Dabei sollten Symmetrien und Asymptotik beachtet werden.

Variiere dann die Parameter, bis Ψ|H^|ΨΨ|Ψ=E

minimal wird:

αE=βE=...=!=0α0,β0,...

Damit ist eine Näherung für die Grundzustandsenergie E0E(α0,β0,....)

.

Die Parameter in der Testfunktion setzen dann gleichzeitig eine Näherung für den Grundzustands- Eigenzustand

Ψ0Ψ(r¯,α0,β0,...)

Bemerkung

Die Näherung von E0E(α0,β0,....)

ist besser als die Näherung Ψ0Ψ(r¯,α0,β0,...)

in folgendem Sinn:

Ψ(r¯,α0,β0,...)=Ψ0+λϕ

Wobei die genäherte Funktion Ψ(r¯,α0,β0,...)

die exakte, also Ψ0

um den Term λϕ

verfehle:

Mit

ϕ|Ψ0=0

Für kleine |λ|

gilt, da E bei E0

ein Minimum hat:

E(α0,β0,....)=E0+λ2A+...

Der Fehler geht also nur quadratisch ein. Die Energie ist besser genähert.

Näherung für angeregte Zustände:

E0E(α0,β0,....)

und Ψ0Ψ(r¯,α0,β0,...)

sind also näherungsweise bekannt.

Nun wähle man eine Testfunktion Ψ(r¯,α,β,...)

mit Ψ(r¯,α,β,...)|Ψ0=0

. Dies muss natürlich für beliebige Belegung der Parameter gelten !

Also: Man wähle einen neuen, beliebigen Zustand, der nur orthogonal zum bestehenden sein muss ! (und zwar für beliebige Parameterbelegungen !)

Nun kann man die Parameter erneut variieren, bis Ψ|H^|ΨΨ|Ψ=E

minimal wird.

Dann hat man eine Näherung E1E

und Ψ1Ψ(r¯,α1,β1,...)

Beweis:

Ψ|H^|Ψ=nΨ|H^|ΨnΨn|Ψ=n=0EnΨ|ΨnΨn|ΨΨ|Ψn=0,fu¨rn=0Ψ|H^|Ψ=n=1EnΨ|ΨnΨn|ΨEnE1n=1EnΨ|ΨnΨn|ΨE1n=1Ψ|ΨnΨn|Ψn=1EnΨ|ΨnΨn|ΨE1Ψ|ΨE1n=1EnΨ|ΨnΨn|ΨΨ|ΨE1Ψ|H^|ΨΨ|Ψ

Weitere Näherungsmethoden

beispielsweise WKB- Näherung (, Wentzel, Kramer, Brillouin (1926)

sogenannte "quasiklassische Näherung":

Gut, falls die De- Broglie Wellenlänge viel kleiner ist als die Länge, auf der sich das Potenzial wesentlich ändert.

Fließbach, S. 155 ff.