Editing
Thermodynamische Stabilität
Jump to navigation
Jump to search
Warning:
You are not logged in. Your IP address will be publicly visible if you make any edits. If you
log in
or
create an account
, your edits will be attributed to your username, along with other benefits.
Anti-spam check. Do
not
fill this in!
<noinclude>{{Scripthinweis|Thermodynamik|3|6}}</noinclude> Bisher wurde als Gleichgewicht nur der Punkt der verschwindenden verfügbaren Energie gewertet: :<math>\Lambda =0</math> also <math>\begin{align} & \Delta F=0 \\ & \Delta G=0 \\ \end{align}</math> usw... Jetzt: <math>\Lambda \ge 0</math> mit Minimum im Gleichgewicht → <math>\Lambda </math> ist konvex! * thermodynamisches Gleichgewicht ist stabil, das heißt: kleine Abweichungen vom Gleichgewicht werden wieder ausgedampft! :<math>\Lambda =k{{T}^{0}}K\left( \rho ,{{\rho }^{0}} \right)=k{{T}^{0}}\left[ I-{{I}^{0}}+{{\lambda }_{\nu }}\left( \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle -{{\left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }^{0}} \right) \right]</math> Entwicklung für kleine Abweichungen vom Gleichgewicht: :<math>\begin{align} & K\left( \rho ,{{\rho }^{0}} \right)=K\left( {{\rho }^{0}},{{\rho }^{0}} \right)+\left( \frac{\partial I}{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }+{{\lambda }_{\nu }}^{0} \right)\delta \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle +\frac{1}{2}\frac{{{\partial }^{2}}I}{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle \partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle }\delta \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle \delta \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle \\ & \frac{\partial I}{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }=-{{\lambda }_{\nu }} \\ & K\left( {{\rho }^{0}},{{\rho }^{0}} \right)=0 \\ \end{align}</math> '''Gleichgewicht: '''<math>{{\lambda }_{\nu }}={{\lambda }_{\nu }}^{0}</math> Also gilt für den Term zweiter Ordnung (vergleiche Kapitel 1.3): :<math>\frac{{{\partial }^{2}}I}{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle \partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle }=-\frac{\partial {{\lambda }_{\nu }}}{\partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle }=-\frac{\partial {{\lambda }_{\mu }}}{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }</math> Also: :<math>\Lambda =k{{T}^{0}}K\left( \rho ,{{\rho }^{0}} \right)=-\frac{k{{T}^{0}}}{2}\frac{\partial {{\lambda }_{\nu }}}{\partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle }\delta \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle \delta \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle \ge 0</math> Mit <math>\Lambda \ge 0</math> als Forderung der Konvexität und :<math>\frac{\partial {{\lambda }_{\nu }}}{\partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle }</math> als Suszeptibilitätsmatrix :<math>\begin{align} & \Lambda =k{{T}^{0}}K\left( \rho ,{{\rho }^{0}} \right)=-\frac{k{{T}^{0}}}{2}\frac{\partial {{\lambda }_{\nu }}}{\partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle }\delta \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle \delta \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle \ge 0 \\ & \Leftrightarrow -\delta {{\lambda }_{\nu }}\delta \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle \ge 0\Leftrightarrow -\frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\mu }}}\delta {{\lambda }_{\mu }}\delta {{\lambda }_{\nu }}\ge 0 \\ \end{align}</math> ====Le Chatelier- Braun- Prinzip==== Wird auf den Gleichgewichtszustand ein äußerer zwang ausgeübt, so verschiebt sich der Gleichgewichtszustand so, dass der äußere Zwang möglichst effizient geschwächt wird! :<math>\delta \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle <0\Rightarrow \delta {{\lambda }_{\nu }}>0</math> folgt aus der Stabilitätsbedingung! ====Stabilitätsbedingungen an die Suszeptibilitätsmatrix==== :<math>\begin{align} & {{\eta }^{\mu \nu }}=\frac{\partial {{\lambda }_{\nu }}}{\partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle } \\ & {{{\tilde{\eta }}}^{\nu \mu }}=\frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\mu }}} \\ \end{align}</math> sind negativ semidefinite Matrizen Notwendige Bedingung: :<math>\begin{align} & \frac{\partial {{\lambda }_{\nu }}}{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }\le 0 \\ & \frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\nu }}}\le 0 \\ \end{align}</math> Diagonalterme der Matrizen! '''Beispiele''' :<math>\begin{align} & k{{\lambda }_{0}}=\frac{1}{T} \\ & k{{\lambda }_{1}}=\frac{p}{T} \\ & \Rightarrow \\ & {{\left( \frac{\partial V}{\partial p} \right)}_{T}}\le 0 \\ \end{align}</math> (fluides System) das heißt: isotherme Kompressibilität: :<math>{{\kappa }_{T}}=-\frac{1}{V}{{\left( \frac{\partial V}{\partial p} \right)}_{T}}\ge 0</math> Le Chatelier- Braun Prinzip: :<math>\Delta V<0</math> (also Kompression) :<math>\Rightarrow \Delta p>0</math> (Druck nimmt zu _> Widerstand!) '''b) Beispiel. magnetisches System:''' :<math>\begin{align} & k{{\lambda }_{1}}=-\frac{B}{T} \\ & \Rightarrow {{\left( \frac{\partial M}{\partial B} \right)}_{T}}\ge 0 \\ & \\ \end{align}</math> Magnetische Suszeptibilität <math>{{\chi }_{M}}=\frac{M}{H}</math> # '''Diffusion''' :<math>\begin{align} & k{{\lambda }_{1}}=-\frac{\mu }{T} \\ & \Rightarrow {{\left( \frac{\partial N}{\partial \mu } \right)}_{T}}\ge 0 \\ & \\ \end{align}</math> # <u>'''Wärmekapazitäten:'''</u> Da :<math>-\frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\mu }}}\delta {{\lambda }_{\mu }}\delta {{\lambda }_{\nu }}\ge 0</math> eine Eigenschaft der Matrix ist, gilt auch :<math>-\frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\mu }}}{{\lambda }_{\mu }}{{\lambda }_{\nu }}=\frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\mu }}}\frac{\partial I}{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{{\lambda }_{\mu }}=\frac{\partial I}{\partial {{\lambda }_{\mu }}}{{\lambda }_{\mu }}\ge 0</math> mit <math>\begin{align} & S=-kI \\ & {{\lambda }_{0}}=\frac{1}{kT} \\ & {{\lambda }_{1}}=\frac{p}{kT} \\ & \Rightarrow {{\left( \frac{\partial S}{\partial T} \right)}_{p}}={{\left( \frac{\partial S}{\partial {{\lambda }_{0}}} \right)}_{p}}{{\left( \frac{\partial {{\lambda }_{0}}}{\partial T} \right)}_{p}}=-\frac{1}{T}{{\left( \frac{\partial S}{\partial {{\lambda }_{0}}} \right)}_{p}}{{\lambda }_{0}}=\frac{k}{T}\left( \frac{\partial I}{\partial {{\lambda }_{0}}} \right){{\lambda }_{0}}\ge 0 \\ \end{align}</math> '''Also:''' Wärmekapazität :<math>\begin{align} & {{C}_{p}}:=T{{\left( \frac{\partial S}{\partial T} \right)}_{p}}\ge 0 \\ & \delta {{Q}_{r}}=TdS\Rightarrow \delta {{Q}_{r}}={{C}_{p}}dT \\ \end{align}</math> für reversible, isobare Prozesse Für isochore Prozesse: :<math>{{C}_{V}}:=T{{\left( \frac{\partial S}{\partial T} \right)}_{V}}\ge 0</math> ====Gibbs- Fundamentalgleichung:==== :<math>TdS=dU+pdV</math> (reversibel) :<math>\Rightarrow {{C}_{V}}={{\left( \frac{\partial U}{\partial T} \right)}_{V}}</math> <u>'''spezifische Wärme'''</u> Wärmekapazität pro mol: :<math>\Rightarrow {{c}_{V}}=T{{\left( \frac{\partial s}{\partial T} \right)}_{V}}={{\left( \frac{\partial u}{\partial T} \right)}_{V}}</math> spezifische Wärme (Materialeigenschaft), also mengenunabhängig! s molare Entropie u molare innere Energie! Mit der molaren Enthalpie h(s,p) = u + pv h(s,p) = u + pv ergibt sich: dh = du + pdv + vdp = Tds + vdp :<math>\Rightarrow {{c}_{p}}=T{{\left( \frac{\partial s}{\partial T} \right)}_{p}}={{\left( \frac{\partial h}{\partial T} \right)}_{p}}</math> Verallgemeinerung auf polytrope Prozesse (sprich: eine beliebige Kurve <math>\gamma </math> im Raum der unabhängigen thermischen Variablen): :<math>\Rightarrow {{c}_{\gamma }}=T{{\left( \frac{\partial s}{\partial T} \right)}_{\gamma }}</math> polytrope soezifische Wärme! '''Übung''' Aus <math>\begin{align} & {{\left( \frac{\partial s}{\partial T} \right)}_{V}}={{\left( \frac{\partial s}{\partial T} \right)}_{p}}+{{\left( \frac{\partial s}{\partial p} \right)}_{T}}{{\left( \frac{\partial p}{\partial T} \right)}_{V}} \\ & {{\left( \frac{\partial s}{\partial p} \right)}_{T}}=-{{\left( \frac{\partial v}{\partial T} \right)}_{p}} \\ \end{align}</math> (Maxwellrelation) folgt: :<math>{{c}_{p}}-{{c}_{v}}=T{{\left( \frac{\partial p}{\partial T} \right)}_{V}}{{\left( \frac{\partial v}{\partial T} \right)}_{p}}</math> speziell für ideales Gas: :<math>\begin{align} & pv=RT \\ & \Rightarrow {{c}_{p}}-{{c}_{v}}=R \\ \end{align}</math> ====Statistische Interpretation==== Betrachte die Kumulanten :<math>{{C}_{\nu }}={{\left\langle {{b}^{\nu }} \right\rangle }_{c}}</math> der Bitzahl :<math>b=-\ln \rho </math> definiert durch die Kumulantenerzeugende :<math>\begin{align} & \Gamma \left( \alpha \right)=\ln \left\langle {{e}^{\alpha b}} \right\rangle =\ln tr\left( \rho {{e}^{\alpha b}} \right) \\ & {{e}^{\alpha b}}={{\rho }^{-\alpha }} \\ & \Rightarrow \Gamma \left( \alpha \right)=\ln \left\langle {{e}^{\alpha b}} \right\rangle =\ln tr\left( {{\rho }^{1-\alpha }} \right)=!=\sum\limits_{n=0}^{\infty }{{}}\frac{{{\alpha }^{n}}}{n!}{{C}_{n}} \\ \end{align}</math> Es gilt: :<math>\begin{align} & {{C}_{1}}={{\left\langle b \right\rangle }_{c}}=-tr\left( \rho \ln \rho \right)=-I=\frac{S}{k}\quad Entropie \\ & {{C}_{2}}={{\left\langle {{b}^{2}} \right\rangle }_{c}}=\left\langle {{\left( \Delta b \right)}^{2}} \right\rangle =\left\langle {{b}^{2}} \right\rangle -{{\left\langle b \right\rangle }^{2}}\quad Bitzahl\operatorname{var}ianz \\ \end{align}</math> verallgemeinerte kanonische Verteilung :<math>\begin{align} & \rho ={{e}^{\left( \Psi -{{\lambda }_{\nu }}{{M}^{\nu }} \right)}} \\ & \Rightarrow b=-\Psi +{{\lambda }_{\nu }}{{M}^{\nu }} \\ & \Rightarrow \Delta b:=b-\left\langle b \right\rangle ={{\lambda }_{\nu }}\left( {{M}^{\nu }}-\left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle \right)={{\lambda }_{\nu }}\Delta {{M}^{\nu }} \\ & \left\langle {{\left( \Delta b \right)}^{2}} \right\rangle ={{\lambda }_{\nu }}{{\lambda }_{\mu }}\left\langle \Delta {{M}^{\nu }}\Delta {{M}^{\mu }} \right\rangle \\ \end{align}</math> ====Fluktuations- Dissipations- Theorem (Kapitel 1.3):==== :<math>\begin{align} & \left\langle \Delta {{M}^{\nu }}\Delta {{M}^{\mu }} \right\rangle =-\frac{\partial \left\langle {{M}^{\mu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\nu }}}=-\frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\mu }}} \\ & \Rightarrow \left\langle {{\left( \Delta b \right)}^{2}} \right\rangle =-{{\lambda }_{\nu }}{{\lambda }_{\mu }}\frac{\partial \left\langle {{M}^{\nu }} \right\rangle }{\partial {{\lambda }_{\mu }}}=-\frac{1}{k}\frac{\partial S}{\partial {{\lambda }_{\mu }}}{{\lambda }_{\mu }} \\ \end{align}</math> letzte Relation vergl. S. 91 (oben) Für die kanonische Verteilung mit <math>\begin{align} & {{\lambda }_{0}}=\frac{1}{kT} \\ & \frac{\partial S}{\partial {{\lambda }_{0}}}=-\frac{T}{{{\lambda }_{0}}}\left( \frac{\partial S}{\partial T} \right) \\ \end{align}</math> folgt dann: :<math>\left\langle {{\left( \Delta b \right)}^{2}} \right\rangle =\frac{1}{k}T{{\left( \frac{\partial S}{\partial T} \right)}_{V}}=\frac{{{C}_{v}}}{k}</math> Wärmekapazität für konstantes V (fester Parameter der kanonischen Verteilung)! '''Für das Druckensemble ''' mit :<math>\begin{align} & {{\lambda }_{0}}=\frac{1}{kT} \\ & {{\lambda }_{1}}=\frac{p}{kT}=const. \\ \end{align}</math> gilt: :<math>\left\langle {{\left( \Delta b \right)}^{2}} \right\rangle =\frac{{{C}_{P}}}{k}</math> Allgemein folgt aus der statistischen Definition der Wärmekapazität sofort: :<math>{{C}_{v}},{{C}_{P}}\ge 0</math> ====Eigenschaften der Kumulanten==== <u>'''additiv für unkorrelierte System:'''</u> :<math>\begin{align} & \rho ={{\rho }^{I}}{{\rho }^{II}} \\ & \Rightarrow b={{b}^{I}}+{{b}^{II}} \\ & {{C}_{\nu }}={{C}_{\nu }}^{I}+{{C}_{\nu }}^{II} \\ & \nu =1,2,... \\ \end{align}</math> Allgemein: :<math>\begin{align} & \delta {{C}_{\nu }}=\frac{{{C}_{\nu }}^{I}+{{C}_{\nu }}^{II}-{{C}_{\nu }}}{{{C}_{\nu }}^{I}+{{C}_{\nu }}^{II}} \\ & \nu =1,2,... \\ \end{align}</math> ist ein Maß für die Korrelation zweier Subsysteme: :<math>\delta {{C}_{\nu }}=0</math> → unkorreliert :<math>\delta {{C}_{\nu }}\ge 0</math> → korreliert! besonders empfindlich bezüglich Korrelationen ist <math>{{C}_{2}}</math> : :<math>\begin{align} & \rho ={{\rho }^{I}}{{\rho }^{II}}\left( 1+\varepsilon \right) \\ & \delta {{C}_{1}}\tilde{\ }{{\varepsilon }^{2}} \\ & \delta {{C}_{2}}\tilde{\ }\varepsilon \\ \end{align}</math> '''Konsequenz:''' Empfindlichkeit gegen innere Korrelationen führt zu dramatischen Singularitäten der spezifischen Wärme am kritischen Punkt von Phasenübergängen! (kritische Korrelationen)! Vergl.: F. Schlägel, E. Schöll: Z. Phys. B 51, 61 (1983) → auch mit verallgemeinerung des Dissipations- Fluktuations- Theorems auf höhere Kumulanten: :<math>\begin{align} & {{\left\langle {{M}^{l}} \right\rangle }_{c}}={{\left( kT \right)}^{l-1}}{{\left( \frac{{{\partial }^{l-1}}}{\partial {{\xi }^{l-1}}}{{\left\langle M \right\rangle }_{\xi }} \right)}_{\xi =0}} \\ & \lambda =\frac{\xi }{kT} \\ \end{align}</math> '''Fazit:''' Aus der Konvexität der Exergie <math>\Lambda </math> als Funktion der extensiven Variablen lassen sich die Stabilitätsbedingungen und somit die Vorzeichen der Suszeptibilitäten und Wärmekapazitäten ableiten!!
Summary:
Please note that all contributions to testwiki are considered to be released under the Creative Commons Attribution (see
Testwiki:Copyrights
for details). If you do not want your writing to be edited mercilessly and redistributed at will, then do not submit it here.
You are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a public domain or similar free resource.
Do not submit copyrighted work without permission!
Cancel
Editing help
(opens in new window)
Templates used on this page:
Template:ScriptProf
(
edit
)
Template:Scripthinweis
(
edit
)
Navigation menu
Personal tools
Not logged in
Talk
Contributions
Log in
Namespaces
Page
Discussion
English
Views
Read
Edit
Edit source
View history
More
Search
Navigation
Main page
Recent changes
Random page
Physikerwelt
Tools
What links here
Related changes
Special pages
Page information
In other projects